Misschien ben jij ook een Kortjakje. Zondags ga je naar de kerk (boeken en zilverwerk hoeft niet meer want beamers). Maar ik ken ook heel wat mensen die in de verleden spreken: ‘s zondags ging ik naar de kerk. Dan heb je de jas van Kortjakje uitgedaan. Ik praat tientallen keren per jaar met iemand die me vertelt dat hij of zij vroeger of later is gestopt en waarom.
De Amerikaanse theoloog Stanley Hauerwas levert al decennia scherpe kritiek op hoe ‘Amerika’ en ‘christen-zijn’ met elkaar worden geïdentificeerd, om te beginnen door veel Amerikaanse christenen. Deze gelijkstelling gaat Hauerwas veel te snel. In de kern is die identificatie zelfs heel ónchristelijk, meent hij. Daarmee brengt hij een boodschap die net zo moeilijk ligt bij de – naar eigen zeggen presbyteriaanse – Donald Trump als bij de overtuigd katholieke Joe Biden, en bij de grote meerderheid van hun kiezers.
Zou onze samenleving ook op andere vlakken topsnelheden bereiken, een punt waarna het niet meer sneller kan? En wat vinden we daarvan? Proberen we die onmogelijke barrière dan toch te nemen? Of slaan we een andere richting in? Wat als ik als mens mijn topsnelheid heb bereikt, fysiek, sociaal of in mijn carrière?
‘De kerk maakt mensen aardiger.’ Een stelling uit een onverwachte hoek. Burgemeester Femke Halsema werd onlangs geïnterviewd in een evangelische kerk in Amsterdam. Ze vertelde daar dat ze niet gelovig is,
David Brooks is één van ‘s werelds invloedrijkste journalisten. Al twintig jaar schrijft Brooks elke week een column in de New York Times. Het is bekend dat die column wordt gelezen van de Oval Office tot in Mar-a-Lago.
Deze week was ik voor het eerst van mijn leven in Athene. Sowieso een prachtige stad. Maar wat het voor mij echt bijzonder maakte, was de aanleiding. We kwamen met ongeveer zeventig mensen bij elkaar vanuit 25 Europese steden, van Oxford tot Minsk en van Aarhus tot Bologna.
In het jaar 1926 wordt in de havenstad Hamburg een jongetje geboren, Jürgen. Zijn ouders behoren tot de gegoede burgerij. Kunst en muziek zijn onderdeel van de familie, religie niet. Als Jürgen zestien jaar is, wordt Hamburg tijdens de geallieerde ‘operatie Gomorra’ letterlijk in de as gelegd.
In een recente editie (februari 2024) kondigt Ted Gioia (The Honest Broker) het einde van het entertainment-tijdperk aan. Huh? Het einde van entertainment? Ik zou denken: daar zitten we toch middenin? Maar Gioia komt met interessante trends. Bijvoorbeeld dat in de filmindustrie bedrijven als Disney, Paramount en Universal het op dit moment heel moeilijk hebben.
De kunst is om als bestuurder goed naar je passagiers te luisteren. Iemand komt nooit zomaar naar voren. Maar ík ben de bestuurder. Dus ik kan zeggen: ik heb je gehoord. Ik ga er wat mee doen. Of: ik doe er nu even niks mee want ik heb een ander plan. En vooral: ik kan passagiers weer terug naar achteren sturen. Want als je niet oppast staat de hele achterbank over je schouder mee te tetteren. En dan kom je nergens.
Ik denk even terug aan de dag dat Mark Rutte bekendmaakte dat hij niet herkiesbaar was. Op de vraag of hij lang over dat besluit had nagedacht, zei Rutte: ‘Nee, het gebeurde gewoon. Afgelopen zondagmorgen wist ik het opeens. Een epifaan momentje denk ik.’ Epifanie betekent in een religieuze context een openbaring. Plotseling realiseer je je iets of word je een inzicht geschonken.
In de media was er veel aandacht voor: de internationale conferentie over ‘dealen met drugs’, geïnitieerd door burgemeester Femke Halsema. Zo’n 500 mensen uit de hele wereld bogen zich een dag lang over vragen rond drugs en legalisering. Een paar dagen eerder had ik gevraagd of ik welkom was. Ik kreeg één van de laatst beschikbare tickets. Superfijn natuurlijk.
Ambitie omschrijf ik losjes als ergens goed in zijn én daar echt iets mee doen of willen. Talent op zichzelf is geen ambitie. Heel erg je best doen ook niet. ‘Het hoogst haalbare’, ook zo’n omschrijving die ik tof vind. Eruit halen wat erin zit. Ambitie klinkt voor mij als een vonk: waar talent en discipline bij elkaar komen. Of ik zelf ambitieus ben? Zeker.
Het is niet toevallig dat SIRE juist op dit moment een publiekscampagne lanceert die helemaal aan hoop gewijd is. Of beter gezegd: aan lichtpuntjes. Hoop op maat gesneden tot kleine sprankjes. SIRE moedigt aan om daar vooral naar te zoeken. Of zelf zo’n lichtpuntje te zijn. Op tal van billboards kom ik de campagne tegen en het was een goede zet om Edwin Rutten de boodschap stem te laten geven.
Steeds meer energie, steeds minder progressie. Het leidt tot wat Rosa een ‘agressieverhouding’ tot de wereld noemt. Voel maar aan je lijf, zegt hij. Zie de arbeids- of de woningmarkt. Kijk maar naar het klimaat. Het is overspannen, oververhit. Je ziet het ook in de politiek. Iemand met een andere mening is niet langer je discussiepartner. Het is je vijand die tot zwijgen gebracht moet worden.
De paarse kabinetten waren er trots op dat ze niet-ideologisch waren. Zeker ook verfrissend. Ideologie kan enorm benauwen. Toch kan het niet zonder. Politiek gaat niet over een procent zus en een maatregel zo. Wat voor wereld willen we met elkaar? Waar trekken we morele grenzen? Marcia Luyten zegt: in de overvloed aan politieke debatten zien we daar nog maar weinig van terug.
Mede door het proces van democratisering floreert het protest in onze tijd. Actuele voorbeelden te over. Een storm van protest barstte los naar aanleiding van het Volkskrant-artikel over de werkomstandigheden bij De Wereld Draait Door. Het WK voetbal in Qatar riep sinds de toekenning protest op en toen het toernooi begon, werd dat alleen maar meer.
Winterreise gaat over de mijmeringen van een jonge man die na een teleurstellende liefde door een onherbergzaam sneeuwlandschap wandelt, met zichzelf alleen. Hij is onderweg, op reis, niet alleen fysiek maar ook in existentiële zin.
Als Sander Schimmelpenninck iets te melden heeft, let ik even extra op. Deze charismatische figuur stamt uit een adellijk geslacht en was actief als advocaat en pizza-ondernemer. Hij was een paar jaar hoofdredacteur van Quote.
Waarom voel jíj je zo leeg? En… waar hebben we het dan over? Leegte is één van de oudste problemen in de filosofie. Oude Griekse natuurfilosofen meenden dat de ene werkelijkheid uit twee helften bestaat: atomen én leegte. Onzin, vond na hen de grote Aristoteles. Leegte kan niet eens worden gedacht en daarom bestaat het niet. Een vacuüm vond hij letterlijk on-voorstelbaar.
De moderne tijd wordt vaak kortweg ‘individualistisch’ genoemd. Dat wekt de indruk dat moderne mensen minder helpers nodig hebben. Niets is minder waar. Niet alleen het ‘ik’ is in de afgelopen eeuwen steeds belangrijk geworden, ook het idee van vriendschap heeft zich verdiept. Het moderne ‘zelf’ wordt zelfs voor een belangrijk deel door vrienden gevormd.
Allerlei mensen staan op achterstand. Bijvoorbeeld vanwege hun achternaam, hun huidskleur of geaardheid. Zelfs steeds meer Nederlandse witte mannen van middelbare leeftijd voelen zich achtergesteld. Er is vertrouwensachterstand in politieke zin. Er is woningmarktachterstand. Klimaatachterstand. Bijna iedereen heeft wel een reden om zich op achterstand te voelen staan.